«Οι γυναίκες προς την ανθρωπότητα» και το όραμα της Ελισάβετ Φιλιππούλη

Αγαπημένες κόρες της ανθρωπότητας,
Έχετε επιβιώσει μέσα από πολέμους, βιασμούς, ξεριζωμούς, προδοσίες, ρατσισμό και ένα σωρό άλλα δεινά. […] Να έχουμε η μία την άλλη. Εκεί φωλιάζει η ανθρωπιά μας. Η λέξη «αλήθεια» (από το στερητικό α και τη λέξη «λήθη») σημαίνει «ας μην ξεχαστεί». Καθεμιάς η ιστορία είναι μια αλήθεια που σφραγίζει την πορεία όλων μας.
Ελισάβετ Φιλιππούλη

Τη γνωρίσαμε ως δημοσιογράφο… Τη θαυμάσαμε ως οραματίστρια κοινωνική επιχειρηματία… Και τώρα μας επανασυστήνεται ως συγγραφέας, με ένα βιβλίο στο οποίο συνδυάζει τις άλλες δύο ιδιότητές της: «Οι Γυναίκες προς την Ανθρωπότητα, Ιστορίες Επιβίωσης και Επιτυχίας» (τίτλος πρωτότυπου: «From Women to the World, Letters for a New Century»). Πρόκειται για μια συλλογή 38 επιστολών που καθεμιά τους συνιστά ωδή στις ξεχωριστές ιστορίες εμπνευσμένων γυναικών.

Πολιτικοί, ηθοποιοί, συγγραφείς, ακτιβίστριες, επιχειρηματίες, δημοσιογράφοι και καλλιτέχνιδες από 19 χώρες μοιράζονται τις προσωπικές τους ιστορίες, τα τραύματα αλλά και τις αξίες που τις καθόρισαν. Στρέφουν την προσοχή σε κοινωνικά ζητήματα, όπως η ισότητα των φύλων, η προσφυγική κρίση, η βία κατά των γυναικών, ο ρατσισμός, το ΛΟΑΤ κίνημα, η πανδημία του Covid-19 και πολλά ακόμη φλέγοντα θέματα, ενώ ταυτόχρονα μοιράζονται με τον αναγνώστη πώς έμαθαν να διεκδικούν τη φωνή και τα δικαιώματά τους και να ξαναχτίζουν τη ζωή τους ακόμα και μέσα από τις στάχτες.

Η Ελισάβετ Φιλιππούλη μετατρέπει αυτές τις επιστολές σ’ ένα είδος «συλλογικής φωνής», σε μια παγκόσμια συζήτηση και μια κληρονομιά αξιών για τις νεότερες γενιές.

Προτού όμως «φέρει στον κόσμο» αυτό το βιβλίο, είχε «γεννήσει» άλλη μία ιδιαίτερη ιδέα, που ενσαρκώθηκε το 2011 στην οργάνωση Global Thinkers Forum (GTF). Από το 2018 ξεκίνησε και το Athena40, μια σειρά ποικίλων δράσεων που προωθούν τη γυναικεία ηγεσία, με στόχο την ενίσχυση του ρόλου των γυναικών παγκοσμίως και την καλλιέργεια υπεύθυνης και οραματικής ηγεσίας.

Υπό την καθοδήγησή της, το GTF ξεκίνησε ένα από τα πιο ευρεία προγράμματα mentoring διεθνώς, το «Global Thinkers Mentors» με παρουσία σε περισσότερες από 70 χώρες σε όλον τον κόσμο.

Στη συνέντευξή της στο ertnews.gr, η Ελισάβετ Φιλιππούλη μας μίλησε για το όραμα που την κινητοποιεί, την πορεία της μέχρι εδώ που δεν ήταν εύκολη, την ενσυναίσθηση, τη γυναικεία ηγεσία και τις επώνυμες και ανώνυμες γυναίκες που έβαλαν τα θεμέλια του δρόμου στον οποίον βαδίζουμε με στόχο έναν καλύτερο κόσμο.

Συνέντευξη στη Δάφνη Σκαλιώνη

Στο βιβλίο «Οι Γυναίκες προς την Ανθρωπότητα, Ιστορίες Επιβίωσης και Επιτυχίας», το προσωπικό γίνεται καθολικό και οικουμενικά κοινωνικά ζητήματα φωτίζονται μέσα από τις οπτικές των γυναικών – συγγραφέων και παραληπτριών των επιστολών. Πώς προέκυψε η ιδέα για αυτό το βιβλίο;

Όταν έγινα 18 χρονών η μητέρα μου μου έδωσε ένα γράμμα. Ήταν η επιστολή μιας μητέρας που απευθυνόταν στη μονάκριβη κόρη της και της άνοιγε την καρδιά της για τα όνειρα, τα εμπόδια, τις δύσκολες αποφάσεις, της αποχωρισμούς και τις προσδοκίες της ζωής της. Το διάβασα, ερωτήματα και απορίες γεννήθηκαν μέσα μου, αλλά μαζί με το γράμμα τα έκλεισα όλα σε ένα συρτάρι. Το βρήκα ευτυχώς και πάλι, πριν από λίγα χρόνια. Όταν το ξαναδιάβασα ήμουν μια άλλη γυναίκα. Είχα κάνει τη δική μου πορεία, είχα ακολουθήσει τα όνειρά μου, είχα κάνει σημαντικές επιλογές ζωής, είχα παλέψει, είχα κάνει λάθη, είχα κάνει σωστά, είχα μνήμες που με έκαναν να δακρύζω και άλλες που με έκαναν να χαίρομαι.

Το να μπορούμε να μοιραζόμαστε, να ανοίγουμε την καρδιά μας θαρραλέα σε ένα άλλο πρόσωπο είναι μια καθαρτική διαδικασία ψυχής.

Η ζωή δεν είναι παιχνίδι, περνάμε μέσα από καταστάσεις που πολλές φορές μας πνίγουν ή είναι αδιέξοδες. Αλλά το να μπορούμε να μοιραζόμαστε, να ανοίγουμε την καρδιά μας θαρραλέα σε ένα άλλο πρόσωπο είναι μια καθαρτική διαδικασία ψυχής. Κάπως έτσι, μέσα από αυτό το πολύτιμο γράμμα από μια μητέρα προς την κόρη της, ξεκίνησε η ιδέα για το «Οι Γυναίκες προς την Ανθρωπότητα».

Και πώς επιλέχθηκαν οι επιστολογράφοι;

Ο στόχος μου ήταν να συμπεριλάβω όσο το δυνατόν πιο ευρεία εκπροσώπηση από εθνικότητες, θρησκείες, ηλικίες, επαγγελματικές διαδρομές. Αυτό που συνειδητοποίησα ζώντας σε διαφορετικές κουλτούρες και κοινωνίες είναι πως συχνά παγιδευόμαστε μέσα σε στερεότυπα, μας μαθαίνουν να κατηγοριοποιούμε τους ανθρώπουν σε ομάδες, βάζουμε επίθετα και προσδιορισμούς σε ολόκληρα έθνη. Κατά τον ίδιο τρόπο αποδεχόμαστε ταμπέλες για τους εαυτούς μας. Έτσι περνάμε τη ζωή μας μέσα σε μια συνεχή παρεξήγηση, για το ποιοι είμαστε και ποιοι είναι οι άλλοι.

Εάν κοιτάξουμε με περισσότερη προσοχή τις ιστορίες γύρω μας, τότε θα ανακαλύψουμε ότι υπάρχουν πολύ θετικές ομοιότητες μέσα στη διαφορετικότητα. Όλες οι γυναίκες στο βιβλίο έχουν ζήσει πολυδιάστατες ζωές, έχουν ξεπεράσει τα όρια τους, έχουν αποδράσει από τη βολή της «ταμπέλας» και μέσα από τις ιστορίες τους μπορούμε να δούμε τον κόσμο, και τον εαυτό μας, πιο καθαρά πιστεύω. Ανακαλύπτουμε τη δική μας προσωπική, μοναδική ταυτότητα.

Αυτό που συνειδητοποίησα ζώντας σε διαφορετικές κουλτούρες και κοινωνίες είναι πως συχνά παγιδευόμαστε μέσα σε στερεότυπα, μας μαθαίνουν να κατηγοριοποιούμε τους ανθρώπουν σε ομάδες, βάζουμε επίθετα και προσδιορισμούς σε ολόκληρα έθνη.

Κατά τον ίδιο τρόπο αποδεχόμαστε ταμπέλες για τους εαυτούς μας. Έτσι περνάμε τη ζωή μας μέσα σε μια συνεχή παρεξήγηση, για το ποιοι είμαστε και ποιοι είναι οι άλλοι.

Στην ελληνική έκδοση έχουν προστεθεί και επιπλέον επιστολές. Πες μας αν θες δυο λόγια για αυτές.

Με γεμίζει χαρά το ότι στην Ελληνική έκδοση έχουμε επιστολές από πέντε Ελληνίδες οι οποίες εκπροσωπούν σημαντικές αξίες για τον κόσμο μας, είναι πρωτοπόρες στο χώρο τους και αφοσιωμένες σε αυτό που κάνουν με πάθος, προσήλωση και την επιθυμία να αφήσουν πίσω τους μια κληρονομιά έργου. Φιλανθρωπία, πολιτισμός, πολιτική, δημοσιογραφία, οικονομία, οι Ελληνίδες αυτές διαπρέπουν με διεθνή στάνταρντ. Η Μαριάννα Βαρδινογιάννη, η Βίκυ Κουρμούζη-Πράις, η Μιμή Ντενίση, η Σία Κοσιώνη, η Εύα Καϊλή, όλες τους στέκονται με ανθρωπιά, λεβεντιά και άφοβα απέναντι στη ζωή. Οσο επιτυχημένος ή καθιερωμένος και να είναι κάποιος, παραμένει ευάλωτος γιατί ο ανθρώπινος πόνος, οι συναισθηματικές απώλειες και η ευθραυστότητα της ανθρώπινης φύσης λειτουργούν εξισωτικά.

Οσο επιτυχημένος ή καθιερωμένος και να είναι κάποιος, παραμένει ευάλωτος γιατί ο ανθρώπινος πόνος, οι συναισθηματικές απώλειες και η ευθραυστότητα της ανθρώπινης φύσης λειτουργούν εξισωτικά.

Μετά από μια επιτυχημένη και μακροχρόνια δημοσιογραφική καριέρα στην Ελλάδα, άνοιξες τα φτερά σου και πέταξες όχι μόνο μακριά μας, αλλά και πολύ ψηλά. Είναι και η δική σου ιστορία επιβίωσης και επιτυχίας;

Πόσο ωραία ερώτηση μου κάνεις! Η εποχή που ήμουν στο CNN International και στο αγγλόφωνο Al Jazeera ήταν συναρπαστική. Στα χρόνια που ακολούθησαν την 11η Σεπτεμβρίου, είχα την ευκαιρία να συνεργαστώ με δύο παγκόσμια ενημερωτικά δίκτυα που ήταν εξίσου πρωτοπόρα και άμεσα ανταγωνιστικά. Ήταν η εποχή που η τρομοκρατία έγινε παγκόσμιο φαινόμενο και η θρησκευτική πόλωση βρισκόταν στο απόγειό της. Μεγάλες και μικρότερες οικονομίες του κόσμου κατέρρεαν, η Ευρωπαϊκή Ένωση κλυδωνιζόταν, η Αραβική Άνοιξη ήταν ένα τεράστιο και δυνατό κύμα που σάρωνε τις κοινωνίες στη Μέση Ανατολή.

Το Global Thinkers Forum γεννήθηκε το 2011 στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, στο Said Business School, ως μια πλατφόρμα που θα μαχόταν μέσω συζητήσεων και προγραμμάτων για μια πιο υπεύθυνη ηγεσία σε όλους τους τομείς. Έγινε ο κεντρικός στόχος της πορείας μου για 10 και πλέον χρόνια. Ήταν επίσης ένα «άλμα πίστης», καθώς βάδιζα στο άγνωστο, με ανύπαρκτα οικονομικά μέσα, έβαζα τον πήχη ψηλά για ένα πολύ μεγάλο όραμα γιατί πίστευα σε αυτό σαν κοινωνική προσφορά. Ευελπιστούσα να χρησιμοποιήσω τις ικανότητες, τη γνώση και τα δίκτυα που με είχε εφοδιάσει η δημοσιογραφία, να ξεκινήσω συζητήσεις που θα ξεπερνούσαν τα εθνικά σύνορα και όπου θα κυριαρχούσαν παγκόσμιες αξίες, δίνοντας προτεραιότητα σε γυναίκες και νέους.

Ήταν ένα «άλμα πίστης», καθώς βάδιζα στο άγνωστο, με ανύπαρκτα οικονομικά μέσα, έβαζα τον πήχη ψηλά για ένα πολύ μεγάλο όραμα γιατί πίστευα σε αυτό σαν κοινωνική προσφορά.

Η πορεία δεν ήταν εύκολη. Είχα να ξεπεράσω πολλών ειδών εμπόδια, μεγάλες προκλήσεις, ανταγωνισμό από γιγαντωμένους οργανισμούς. Στη διαδρομή αλλού κέρδιζα αλλού έχανα, έκανα κινήσεις που έβγαιναν και πετύχαιναν αλλά έκανα και άλλες που αποδεικνύονταν λάθος. Από τα πιο σημαντικά μαθήματα που πήρα είναι πως σημασία έχει η στρατηγική που εφαρμόζει κανείς να έχει στοχοπροσήλωση και πως δεν είναι οι επιμέρους μάχες που καθορίζουν τη νίκη αλλά η πίστη στην τελική επιτυχία και η σκληρή δουλειά.

Σε ποιον θα έγραφες εσύ επιστολή, αν σου είχε ζητηθεί;

Η δική μου επιστολή περιλαμβάνεται στο βιβλίο και απευθύνεται σε όλες τις «Κόρες της Ανθρωπότητας» ως τις ηγέτιδες του μέλλοντος και την ελπίδα μας για έναν κόσμο πιο δίκαιο, πιο ανθρώπινο και με περισσότερη ενσυναίσθηση.

Σίγουρα η κάθε επιστολή που εμπεριέχεται σε αυτό το βιβλίο, κατέχει μια ξεχωριστή θέση στην καρδιά σου. Υπάρχει κάποιο απόσπασμα όμως που να σου «μίλησε» λίγο παραπάνω; Να διακίνησε κάτι μέσα σου λίγο περισσότερο;

Όλες ανεξαιρέτως είναι μοναδικές και εξαιρετικά ενδιαφέρουσες γιατί περιέχουν μηνύματα που μας κάνουν να αναλογιζόμαστε τη ζωή, τις σχέσεις μας και τη στάση μας απέναντι στα πράγματα. Η Γκέιλ Τζεμάχ Λεμόν γρἀφει για κάτι που της έλεγε πάντα η μητέρα της η οποία έφυγε στα 36 της χρόνια χτυπημένη από καρκίνο:

«Στην κλίμακα των μεγαλύτερων τραγωδιών του κόσμου, η δική σου δεν είναι ούτε στο τρία. Η ζωή είναι σκληρή. Ποτέ μην υιοθετείς τα όρια άλλων ανθρώπων».

Το βιβλίο προβάλλει ένα νέο μοντέλο ηγεσίας, που βασίζεται στη συναισθηματική νοημοσύνη. Θεωρείς ότι αποτελεί περισσότερο γυναικείο χαρακτηριστικό; Είναι οι γυναίκες σε θέσεις κλειδιά αυτές που τελικά θα καταφέρουν να αλλάξουν τον κόσμο;

Είναι πολλές οι γυναίκες μέσα στην Ιστορία, ανώνυμες και επώνυμες, που έβαλαν τα θεμέλια για τη γυναικεία χειραφέτηση και όσα έχουμε πέτυχει τα τελευταία 100 χρόνια. Πιστεύω πάρα πολύ στην αξία της γυναικείας ηγεσίας, γιατί οι γυναίκες έχουμε την ικανότητα να λειτουργούμε με το μυαλό και την καρδιά, ακούμε πολύ το ένστικτό μας και θέλουμε από φύση να προστατεύσουμε την ειρήνη, τη σταθερότητα και τη ζωή. Οι κοινωνίες εξελίσσονται μέσα από αγώνες, επαναστάσεις, αντιστάσεις και ταυτόχρονα λόγω των νέων συλλογικών αναγκών που δημιουργούνται.

Οι γυναίκες έχουμε την ικανότητα να λειτουργούμε με το μυαλό και την καρδιά, ακούμε πολύ το ένστικτό μας και θέλουμε από φύση να προστατεύσουμε την ειρήνη, τη σταθερότητα και τη ζωή.

Τα πατριαρχικά στερεότυπα αναπαράγονται από ένα παγκόσμιο οικονομικό σύστημα, που είναι πατριαρχικό εν τη γενέσει του. Είναι επίσης πεπαλαιωμένο, σαθρό, δεν αποδίδει όπως περιμέναμε και όπως θα έπρεπε, και γι’ αυτό βλέπουμε και τόση αποστασιοποίηση και απάθεια από τους νέους. Η δράση πάντα οδηγεί κάπου και όταν αυτή συνδυάζεται με ενσυναίσθηση τότε, ναι, μπορούμε να αλλάξουμε τις κοινωνίες μας και συνεπώς τον κόσμο μας προς το καλύτερο.