Αρασέλη Λαιμού: «Το σινεμά είναι μια εκκλησία» — Πόσο αγία είναι αυτή η Έμυ;

Η δημιουργός της ταινίας «Αγία Έμυ», που κέρδισε το βραβείο καλύτερου κινηματογραφικού ντεμπούτου στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Λοκάρνο. Με ταυτόχρονη πρεμιέρα στις Ελληνικές αίθουσες αλλά και το Ελληνικό Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Σαν Φρανσίσκο, μπορούμε πλέον όλοι μας, εντός και εκτός συνόρων, να γνωρίσουμε την αγιοσύνη μιας αντισυμβατικής ηρωίδας. Όπως αναφέρει και η δημιουργός, σε πρόσφατη επίσκεψή της στην Ελλάδα, «ο κινηματογράφος είναι σαν εκκλησία», αφού οι θεατές είναι κοινωνοί μιας πληροφορίας που τους αλλάζει τη ζωή.

Συνέντευξη στον Αλέξανδρο Ρωμανό Λιζάρδο

Γιατί ονόμασε την ταινία «Αγία Έμυ»;

«Ο τίτλος παραπέμπει σε κάτι ιερό και άγιο. Θέλω να τον σκέφτομαι σα μια ερώτηση που περιμένει απάντηση. Αρχικά ήθελα να βάλω ένα ερωτηματικό στο τέλος, δηλαδή να υπάρχει μια ασάφεια αν η Έμυ είναι αγία ή όχι. Όλη ταινία είναι μια ένα ερωτηματικό ιδιαίτερα όσον αφορά το θέμα της πίστης. Εγώ δεν μεγάλωσα πηγαίνοντας στην εκκλησία, ούτε η οικογένειά μου είχε κάποια ανάλογα βιώματά, αλλά πάντοτε με συγκινούσε να πηγαίνω σε εκκλησίες και ίσως να ζήλευα όταν πήγαιναν άλλοι σε μια λειτουργία. Αυτή τη ζήλια την αισθάνθηκα έντονα όταν πήγα στην Φιλιππινέζικη Εκκλησία. Την είδα σαν ένα μέρος που πάει όλος αυτός ο κόσμος, όχι μόνο για επιζητώντας μια σχέση με το θείο, αλλά μια σχέση με τον διπλανό του. Αυτό με συγκίνησε πολύ. Νομίζω πως η ταινία μου πραγματεύεται αυτό το θέμα, ότι ενώ υπάρχει αυτή η ανάγκη να αναζητήσεις το θείο, δεν ξέρεις, φοβάσαι, δεν ξέρεις πως θα εξερευνήσεις με νου και πνεύμα αυτή τη θρησκευτική αναζήτηση. Και η ταινία είναι μια «θρησκευτική αναζήτηση» κατ’ αυτόν τον τρόπο, δεν είναι βεβαιότητα».

Ο κινηματογράφος της νεαρής δημιουργού παντρεύει τις θεματικές του σύγχρονου Φιλιππινέζικου κινηματογράφου που καταπιάνεται με ακραία μεταφυσικά φαινόμενα, θρησκεία και θαύματα, εμποτισμένο με την ελληνική ματιά.

«Νομίζω ότι ταινία ενσωματώνονται κάπως στο φιλιππινέζικο σινεμά αφού θεματικά εξερευνά κοινές θεματικές με τον δικό τους κινηματογράφο. Στον Ελληνικό κινηματογράφο πάλι, δεν έχουμε ξαναδει κάτι ανάλογο. Με ενδιέφερε στην Ελλάδα του σήμερα να μεταφέρω την ιστορία μιας, ίσως μάγισσας για κάποιους, ίσως μίας εκλεκτής που έχει ένα χάρισμα, το οποίο η ίδια δεν κατανοεί».

Από τη σύλληψη της ιδέας, μέχρι τη διανομή της στους Ελληνικούς κινηματογράφους, πέρασαν 10 χρόνια.

«Η αρχική ιδέα της ταινίας ξεκίνησε το 2012, όταν τελείωνα τις σπουδές μου, αλλά από το να γράψεις μια ιστορία που έχεις στο μυαλό σου και μετά να είσαι σίγουρος ότι όλοι αυτοί οι χαρακτήρες σου που εξυπηρετούν όσα θες να εκφράσεις, μέχρι να τη γυρίσεις, είναι δύο διαφορετικά πράγματα. Είχα διαλέξει να μιλήσω για μια κοινότητα που είναι έξω από τα βιώματά μου, αυτό μου πήρε πολύ καιρό και να κάνω την έρευνα, να γράψω το σενάριο, να το αλλάζω στη συνέχεια. Μαζί με το παραγωγό μου τον Κωνσταντίνο Βασίλαρο καταφέραμε να βρούμε τη χρηματοδότηση, να βρούμε ανθρώπους να πιστεύουνε στην ταινία και βέβαια το καστ. Μετά βρήκαμε το συνεργείο. Το κάθε ένα από αυτά τα επιμέρους στάδια μας πήρε πολύ καιρό. Το πραγματικό γύρισμα ήταν μόλις 32 μέρες. Μετά με τον εγκλεισμό και το covid-19, άλλαξε όμως και ο τρόπος συνεργασίας αφού όλοι είμασταν κλεισμένοι στα σπίτια μας. Εμείς είχαμε να κάνουμε και το postproductionμεταξύ διαφορετικών χωρών. Ευτυχώς καταφέραμε να είμαστε δημιουργικοί και να έχουμε καλή επικοινωνία, ενώ ήμασταν όλοι σε άλλα μέρη του κόσμου και μιλούσαμε άλλες γλώσσες. Ναι, ήτανε μια μεγάλη διαδικασία μέχρι να βγει στις αίθουσες σε μια δύσκολη περίοδο και τώρα να τη δει ο κόσμος».

Η «Αγία Έμυ» χρησιμοποιεί σύμβολα και αλληγορίες σε σχέση με τη θρησκεία, την πίστη, τα ευαγγελικά κείμενα, τις δεισιδαιμονίες. Ο θεατής μπορεί να επιλέξει αν θα διαβάσει γραμμικά την ιστορία ή θα βυθιστεί στο φιλοσοφικό της υπόβαρθρο.

«Τα σημάδια και οι εικόνες ήθελα να είναι στοιχεία που υπάρχουν μέσα στο περιβάλλον της Έμυ. Με αυτά η ίδια δημιουργεί συνειρμούς και συνδέσεις. Αντίστοιχα το ίδιο κάνει ο θεατής, αλλά χωρίς απαραίτητα να υπάρχει κάποιο σαφές νόημα πίσω τους. 

 Η Αρασέλη Λαιμού εμπνέεται και δεν κρύβει τις αναφορές της από τον κινηματογράφο του πολυβραβευμένου Πολωνού σκηνοθέτη Ρομάν Πολάνσκι.

«Στις αναφορές μου είχα τον Πολάνσκι και συγκεκριμένα δύο ταινίες του: το «Ένοικο» και «Το μωρό της Ρόζμαρι». Στον χώρο που διεξάγεται η ταινία «Ο Ένοικος» είναι ο ένας χαρακτήρας είναι δίπλα στον άλλον και παρακολουθούν από τα παράθυρά τους, τις αντίστοιχες ιδιωτικές ζωές, έτσι τα μυστικά είναι δύσκολο να κρατηθούν».

Η δεύτερη σύζηγος του Θάνου Μικρούτσικου και μούσα του Παντελή Βούλγαρη, η Ειρήνη Ιγγλέση, έφυγε το 2021 από τη ζωή στα 76 της μετά από μακροχρόνια μάχη με τον Καρκίνο. Η «Αγία Έμυ» έμελλε να είναι το κύκνειο άσμα της.

«Ήμουνα πολύ τυχερή που συνεργάστηκα με την κυρία Ειρήνη Ιγγλέση. Η σχέση που δημιούργησε με την Άμπιγκεϊλ (που ήταν ερασιτέχνης ηθοποιός) ήταν πάρα πολύ υποστηρικτική. Η Άμπιγκεϊλ από την άλλη είχε ένα δέος και την άγχωνε το ότι θα συνεργαστεί με μια ηθοποιό ήταν τόσο καταξιωμένη και που γνώριζε τόσο πολλά για την υποκριτική, αλλά κατευθείαν η κυρία Ιγγλέση την αγκάλιασε και την σεβάστηκε και την είδε σαν ισότιμη. Αυτό βοήθησε πάρα πολύ την ταινία και τη σχέση τους. Από μεριάς μου θαύμασα στην κυρία Ιγγλέση πως ήταν έτοιμη να κολυμπήσει στα βαθιά, να συνεργαστεί με μια νέα δημιουργό, απλά και μόνο επειδή της άρεσε το σενάριο. Επιπροσθέτως το πως ήθελε να εξερευνήσει όλο τον κόσμο που πραγματευόταν η ταινία».

Η Πρωταγωνίστρια της, η Άμπιγκέϊλ Λόμα, όπως ανέφερε, ήταν ένα προσωπικό στοίχημα και η αποκάλυψη της ταινίας.

«Την Άμπιγκεϊλ βρήκαμε όταν ήταν 17 χρονών, στο Φιλιππινέζικο Σχολείο της Αθήνας. Ουδέποτε είχε επισκεφτεί κάποιο σετ κινηματογραφικής παραγωγής, ούτε καν νομίζω είχε δει ελληνικό σινεμά για να μπορεί να φανταστεί πώς θα είναι το αποτέλεσμα. Είχαμε πολύ καλή επικοινωνία και ενώ δεν της έδωσα συνειδητά να διαβάσει το σενάριο, γιατί ήξερα ότι ήταν πολύ έξυπνη και φοβόμουνα ότι θα είναι ένα βήμα μπροστά, πόνταρα στη φυσικότητα της και στο στην τόλμη της και έμεινα ικανοποιημένη με τη συνεργασία. Έχει όμως να κάνει και με το ότι είχαμε γνωριστεί αρκετό καιρό πριν και υπήρχε οικειότητα. Πήγαινα στο σπίτι της, μαζί της στην εκκλησία της, την γνώριζα και για αυτό μπορέσαμε να αναπτύξουμε αυτό το καλό επίπεδο επικοινωνίας». 

Σε μια σκηνή της ταινίας, αν αφήσει τους συνειρμούς του ελεύθερους ο θεατής, θα βυθιστεί στον κόσμο του ονείρου και της φαντασίας. Η Αρασέλη ανακαλεί το βίωμα.

«Υπάρχει αυτή η σκηνή που αναφέρεις στην ταινία που η Έμυ αγγίζει το μάτι του Αργύρη (Μιχάλης Συριόπουλος) και το κάνει να κινείται με κατεβασμένο βλέφαρο. Η αδερφή της το ερμηνεύει ως ότι ονειρεύεται και εκείνη τη στιγμή ίσως μπορούμε να φανταστούμε ότι εμείς μπορεί να διαβάσει τα όνειρα του Αργύρη τις σκέψεις του. Αυτό το παραλληλίζω με τη δουλειά ενός σεναριογράφου και σκηνοθέτη που προσπαθεί να εκφράσει τα όνειρα ή τις σκέψεις διαφόρων χαρακτήρων και ηρώων. Νομίζω ότι είναι η πρόκριση και το παιχνίδι του να είσαι σεναριογράφος και δημιουργός είναι να προσπαθείς να μπεις σε όλους αυτούς τους διαφορετικούς κόσμους, ανθρώπους, χαρακτήρες και να τους φανταστείς σε όλα τους τα επίπεδα: από τις πιο χθόνιες σκέψεις τους, μέχρι τα όνειρά τους, τα παιδικά τους χρόνια. Για αυτό μου πήρε χρόνια να γράψω αυτό το σενάριο». 

 Η ταινία καταπιάνεται με αντισυμβατικό τρόπο με τη μητρότητα. Αν και στην ταινία η διαδικασία της κύησης παρουσιάζεται όχι απαστράπτουσα και γαλήνια, η σκηνοθέτις πέρασε σχεδόν παράλληλα με την ολοκλήρωση της ταινίας μια επιτυχημένη κύηση που της χάρισε ένα υγιέστατο μωράκι, την Ελεονόρα.

«Ήθελα να γίνω μητέρα, οπότε σίγουρα και το σενάριο διαπραγματεύεται αυτή μου την επιθυμία, αλλά ταυτόχρονα και το φόβο μου, την ανασφάλεια μου. Η ταινία διαπραγματεύεται μια στιγμή καμπής μεταξύ των σχέσεων αυτών των κοριτσιών που από κορίτσια ξαφνικά θα έχουν άλλες ευθύνες και αυτή η σχέση θα σπάσει. Μάλλον χρειαζόταν να γράψω αυτό την ιστορία για να μπορώ να κάνω και εγώ το δικό μου παιδί».

«Είναι τόσο περίεργο που βγαίνουμε στις αίθουσες αυτή την περίοδο που έχουμε ξεχάσει να πηγαίνουμε σινεμά. Αλλάζουν πλέον οι κανόνες συνέχεια για το ποιοι μπορούν να πάνε σινεμά, οπότε πρέπει πραγματικά να το θες να πας. Ελπίζω ο κόσμος να πάει να δει την “Αγία Έμυ”. Νομίζω ότι είναι μια ταινία που την απολαμβάνεις στην αίθουσα πολύ διαφορετικά από ότι στο σπίτι σου. Επειδή είναι και μια ταινία που συνδέεται με την εκκλησία, με κάνει περισσότερο να πιστεύω ότι ταιριάζει στο σινεμά. Το σινεμά είναι πέρα από ένας χώρος, μια κοινότητα που βλέπεις κάτι και σε μεταμορφώνει. Αυτό είναι το κοινό στοιχείο της ταινίας μου με την εκκλησία».