Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος γράφει στις “Βιβλιοπαρουσιάσεις”

ΕΝΑΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ, ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ
Επιμέλεια: Μαρία Σφυρόερα

Ερωτισμός και αφαιρετικότητα:

«Μικροδιήγημα» σημαίνει αφήγηση, σπιρτάδα, συντομία, μα, πάνω απ’ όλα, αφαιρετικότητα. Μέσα σε μερικές αράδες, και πάντως όχι περισσότερες από 200-250 λέξεις, ο συγγραφέας πρέπει να κεντρίσει το ενδιαφέρον του αναγνώστη και να τον βάλει στο «παιχνίδι», να τον καταστήσει συν-συγγραφέα. Δεν υπάρχει χώρος (ούτε πρόθεση) για εκτενείς περιγραφές, μακροσκελείς διαλόγους ή λεπτομερή ανάλυση των χαρακτήρων. Το μικροδιήγημα είναι αφορμή, σπίθα, έναυσμα, συμπύκνωση: ο αναγνώστης οφείλει να πλάσει τη δική του ιστορία με τα ελάχιστα υλικά που του παρέχει ο δημιουργός.

Γράφει, για παράδειγμα, ο Αργεντινός Κάρλος Βιτάλε στη «Συγγνώμη» του: «Απαριθμώ τους φαινομενικά ευτυχισμένους γάμους που γνωρίζω: εννέα. Ζητώ συγγνώμη αν μου διαφεύγει κάποιος». Και εσύ, ω αναγνώστη, πρέπει να δημιουργήσεις με τη φαντασία σου, και με τη δόση ειρωνείας που πιστεύεις ότι χρειάζεται, εννιά ευτυχισμένα παντρεμένα ζευγάρια, να τους δώσεις σάρκα και οστά, ονόματα και χαρακτηριστικά, παρελθόν, παρόν και μέλλον… να δώσεις, κοντολογίς, πνοή, νόημα και περιεχόμενο στις 15 λέξεις του μικροδιηγήματος.

Το Βγάλε ένα φύλλο… αποτελείται από 42 σύντομες ιστορίες για τον έρωτα, τον ερωτισμό και τις ερωτικές παρεκκλίσεις, γραμμένες από ισπανόφωνους συγγραφείς. Κάποιοι από αυτούς είναι ιδιαίτερα γνωστοί στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό (όπως ο Ουρουγουανός Μάριο Μπενεντέτι, ο Αργεντινοϊσπανός Αντρές Νέουμαν ή ο Χιλιανός Βισέντε Ουιδόμπρο), ενώ κάποιοι άλλοι αποτελούν νέες αξίες της ισπανόγραφης λογοτεχνίας (συγκρατείστε ονόματα όπως του Αργεντινού Αλεχάντρο Μπεντιβόλιο, της Ισπανίδας Εσπίδο Φρέιρε ή του Περουβιανού Κάρλος Ενρίκε Σαλντιβάρ). Οι συντελεστές της ανθολογίας διαβάσαμε εκατοντάδες ερωτικά μικροδιηγήματα πριν καταλήξουμε σε εκείνα που θα συμπεριλαμβάνονταν στο βιβλίο και δουλέψαμε επί μήνες προκειμένου να πετύχουμε το καλύτερο δυνατόν μεταφραστικό αποτέλεσμα.

Και αφού αναφερόμαστε στους συντελεστές της ανθολογίας, αξίζει να τονίσουμε πως η μετάφραση είναι προϊόν δύο εργαστηρίων μετάφρασης που οργάνωσε και συντόνισε ο υπογράφων στο Κέντρο Ισπανικής, Πορτογαλικής και Καταλανικής γλώσσας Abanico κατά τις περιόδους Φεβρουαρίου – Μαΐου 2013 και Φεβρουαρίου – Ιουνίου 2014. Σε αυτά συμμετείχαν, με αλφαβητική σειρά, οι: Ελένη Βότση, Χρυσάνθη Γιαννιά, Ελένη Γκόγκου, Βαγγέλης Καμπούνιας, Ασπασία Καμπύλη, Eduardo Lucena, Ζωή Μαγουλά, Μαρία Μελαδάκη, Ελένη Παλαιολόγου, Αγγελική Παλασοπούλου, Κατερίνα Παπαδάκη και Μαρία Ρουσάκη. Φρονώ πως το γεγονός της (συν)ύπαρξης πολλών μεταφραστών και των οπτικών τους γωνιών –οι οποίες, ύστερα από πολύμηνη εργασία, συνενώθηκαν σε ένα κοινό αποτέλεσμα– αποτελεί την καλύτερη εγγύηση για την άρτια απόδοση στα ελληνικά αυτού του κράματος πολιτισμών και ταυτοτήτων που συνθέτουν το Βγάλε ένα φύλλο… Άλλωστε η ανθολογία είναι δίγλωσση και ο κάθε αναγνώστης μπορεί, αντιπαραβάλλοντας πρωτότυπο και μετάφρασμα, να διαμορφώσει ιδία γνώμη.

Το «κερασάκι» σε αυτή τη λογοτεχνική πανδαισία τη βάζει ο δημοσιογράφος, συγγραφέας και μεταφραστής (κάποτε θα πρέπει να αποδεχτούμε ότι οι δύο τελευταίες αυτές «ιδιότητες» είναι ταυτόσημες) Μιχάλης Μητσός με μια εισαγωγή που ξύνει πληγές: «Βρισκόμουν ανέκαθεν σε αδυναμία να δώσω έναν ορισμό του έρωτα» παραδέχεται ο Μητσός, και συνεχίζει: «Με ανακούφιση διαπιστώνω κάθε τόσο ότι από την ίδια αδυναμία διακατέχονται και οι περισσότεροι διανοούμενοι, συγγραφείς και ζωγράφοι, γλύπτες και ποιητές, σκηνογράφοι και σκηνοθέτες: για να είμαι ακριβέστερος, θα με τρόμαζε να δώσει έναν ακριβή ορισμό κάποιος διανοούμενος που εκτιμώ και θαυμάζω, θα το θεωρούσα υπερφίαλο εκ μέρους του, επιπόλαιο, ανόητο. Προδοτικό». Οι συγγραφείς της ανθολογίας δεν «προδίδουν» κανέναν και τίποτα, αντιθέτως εκφράζουν, στο σύνολό τους, με τον καλύτερο τρόπο την ασάφεια και την αμηχανία που χαρακτηρίζουν στο διηνεκές κάθε «δημιουργική» προσέγγιση στο ερωτικό φαινόμενο. ¡¡¡Viva el (des)amor!!!

Κωνσταντίνος Παλαιολόγος

Η ανθολογία ισπανόφωνου ερωτικού μικροδιηγήματος Βγάλε ένα φύλλο… κυκλοφορεί, σε δίγλωσση έκδοση – συλλογική μετάφραση και με εισαγωγή του Μιχάλη Μητσού, από τις Εκδόσεις Μιχάλη Σιδέρη (σελ.:88, τιμή: 9 €). Την επιμέλεια της έκδοσης είχε ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος.

Πίνακας εξωφύλλου: Λούκας Κράναχ ο Πρεσβύτερος, Αδάμ και Εύα (λεπτομέρεια)

Συνέντευξη του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου στο Πρώτο Πρόγραμμα μπορείτε να ακούσετε εδώ.

Ο ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ είναι αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Ιταλικής Φιλολογίας του ΑΠΘ στο γνωστικό αντικείμενο: Εφαρμοσμένη Μεταφρασεολογία, και ειδικό αντικείμενο: Ισπανική Λογοτεχνία. Διδάσκει επίσης Ισπανική Λογοτεχνία στο ΕΑΠ. Έχει μεταφράσει από τα ισπανικά στα ελληνικά έργα των Μ. ντε Ουναμούνο, Ε. Σάμπατο, Μ. Αλτολαγκίρε, Ι. Αλδεκόα, Μ. Βάθκεθ Μονταλμπάν, Χ. Γιαμαθάρες, Ρ. Τσίρμπες, Χ. Αγέστα, Λ. Μ. Πανέρο, Α. Γκαμονέδα μεταξύ άλλων. Έχει συγγράψει το ελληνοϊσπανικό και ισπανοελληνικό Γλωσσάριο αθλητικών όρων (Εκδόσεις Πατάκης, 2007), την ανθολογία ισπανόφωνου μικροδιηγήματος Mini71cuentos (Εκδόσεις Μιχάλη Σιδέρη, 2012) και την (Α)πειθαρχία των λέξεων. Κείμενα για τη λογοτεχνική μετάφραση και την ισπανόφωνη λογοτεχνία (Εκδόσεις Γαβριηλίδη, 2014).

Προσωπικό blog: http://konstantinos-paleologos.blogspot.gr