Μήπως ο Γ’ Παγκόσμιος ξεκίνησε ήδη από το πετρέλαιο;

Του Γιώργου Χ. Παπαγεωργίου

Έξι χρόνια μετά το ξέσπαμα της οικονομικής κρίσης το 2008 ο κύκλος της ανισορροπίας διαρκώς διευρύνεται και οι μεγάλες οικονομικές ζώνες αντί να συνεργάζονται για την ανάσχεση των προβλημάτων, δείχνουν να εισέρχονται σε μεγαλύτερο ανταγωνισμό.

Καθώς η παγκόσμια οικονομία επιβραδύνεται, όλο και περισσότεροι οικονομολόγοι, αλλά και ο ΟΟΣΑ, στην ενδιάμεση έκθεσή του για τις διεθνείς οικονομικές προοπτικές κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου και συστήνουν διεθνή συνεργασία, συλλογικές δράσεις και μέτρα στήριξης με δημόσιες δαπάνες και επενδύσεις.

Όμως, οι κινήσεις των ηγεσιών στις μεγάλες χώρες, δείχνουν ότι οι συλλογικές δράσεις δεν υπάρχουν ούτε καν ως σκέψη.

Αντίθετα, αναπτύσσεται ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον, όπου η κάθε πλευρά επιδιώκει να ρίξει το βάρος στην άλλη προκειμένου να ξεφύγει εκείνη από το πρόβλημα.

Όταν μια οικονομία «φρενάρει» με αποτέλεσμα τα εισοδήματα να μειώνονται και η ανεργία να αυξάνει, η πιο εύκολη -και επικίνδυνη- άμυνα για μια χώρα είναι να υποτιμήσει το νόμισμά της, ώστε να καταστήσει τις εξαγωγές της φθηνότερες και να τις αυξήσει.

Όμως η τακτική αυτή, των «ανταγωνιστικών υποτιμήσεων», θεωρείται εξαιρετικά επικίνδυνη, καθώς συνήθως ακολουθείται από μέτρα προστατευτισμού και αποτελεί το ισοδύναμο της κήρυξης πολέμου με οικονομικούς όρους.

Καθόλου τυχαία ονομάζεται και «νομισματικός πόλεμος» και η τελευταία φορά που συνέβη σε μεγάλη κλίμακα ήταν τη δεκαετία του 1930, οπότε και ακολούθησε… κανονικός πόλεμος.

Σήμερα, βέβαια, οι μεγάλες χώρες ξορκίζουν την έννοια των ανταγωνιστικών υποτιμήσεων και το G7 και το G20 δεσμεύονται ότι θα το αποφύγουν.

Στην πράξη, όμως, καθώς οι κεντρικές τράπεζες καταφεύγουν πλέον σε αρνητικά επιτόκια και η ΕΚΤ αναμένεται να εντείνει το «τύπωμα χρήματος», ενώ δεν υπάρχει σαφής εικόνα για το εάν οι Κινέζοι θα αφήσουν τελικά το νόμισμά τους να υποχωρήσει ή όχι τα ερωτήματα είναι πολλά. Οι καλές προθέσεις αμφισβητούνται και η καχυποψία εγκαθίσταται.

Το γεγονός μάλιστα ότι η παγκόσμια οικονομία κινδυνεύει να εισέλθει σε νέα ύφεση σε μια περίοδο που υπάρχει ανοικτή πολεμική σύγκρουση η οποία εμπλέκει εμμέσως τους μεγάλους παίκτες ουδείς μπορεί να εφησυχάζει.

Το μεγάλο ζήτημα είναι ότι οι ανισορροπίες εκδηλώνονται σε μια περίοδο που τα προβλήματα πολλαπλασιάζονται για όλους, με αποτέλεσμα η διάθεση συνεννόησης να είναι περιορισμένη αν όχι ανύπαρκτη.

Ενδεικτικό είναι ότι ενώ η μεγάλη υποχώρηση της τιμής του πετρελαίου και των πρώτων υλών επιτείνει τα αδιέξοδα για μεγάλες οικονομικές ζώνες, κυρίως τις αναδυόμενες χώρες, φαίνεται ότι η Σαουδική Αραβία είναι διατεθειμένη να οδηγήσει το παιχνίδι στα άκρα, εξοντώνοντας τους ανταγωνιστές της.

Η χαμηλή τιμή του πετρελαίου στερεί έσοδα από τις χώρες που το παράγουν και κάτω από ένα επίπεδο βγάζει εκτός αγοράς τις πετρελαιοπαραγωγικές εταιρείες των ΗΠΑ οι οποίες αναπτύχθηκαν τα τελευταία χρόνια εκμεταλλευόμενες τα σχιστολιθικά ενεργειακά αποθέματα, τα οποία έχουν μεγαλύτερο κόστος εξόρυξης.

Την Τετάρτη ο Σαουδάραβας υπουργός πετρελαίου Αλ Ναίμι δήλωσε ότι δεν θα περικόψει την παραγωγή για να στηρίξει την τιμή, καθώς η χώρα του είναι διατεθειμένη να ζήσει και με 20 δολάρια ανά βαρέλι (σήμερα είναι γύρω στα 35 δολ) ώστε «να λειτουργήσει ο ανταγωνισμός» -πράγμα που σημαίνει αιφνίδιο θάνατο για την παραγωγή με υψηλότερο κόστος.

Κατά κάποιον τρόπο φαίνεται ότι ο Γ’ Παγκόσμιος του πετρελαίου ξεκίνησε ήδη.

Μένει να φανεί εάν θα ξεκινήσει και εκείνος των νομισμάτων και… πού θα σταματήσει.