Πώς αλλάζουν την εικόνα οι αποφάσεις για το χρέος – Οι παρεμβάσεις στα επιτόκια και η εξαγορά των δανείων

Του Γιώργου Χ. Παπαγεωργίου

Οι διαδικασίες για νέα ρύθμιση του χρέους που πρόκειται να συμφωνηθούν μέσα στο επόμενο διάστημα μπορούν να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για να αλλάξει το κλίμα στην ελληνική οικονομία και να εισέλθει σε έναν ενάρετο κύκλο, αλλά αποτελούν και ένα μηχανισμό μακροχρόνιου ελέγχου της οικονομικής πολιτικής από τα ευρωπαϊκά όργανα.

Η λογική των νέων ρυθμίσεων παραπέμπει σε μια ήπια διευθέτηση, η οποία δεν θα έχει άμεσο κόστος για τους δανειστές και θα θέτει την Ελλάδα σε καθεστώς μόνιμης επιτήρησης από τον ESM.

Η απόφαση για κατάτμηση των ρυθμίσεων σε τρεις φάσεις (βραχυπρόθεσμη, μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη) δημιουργεί εκ των πραγμάτων μια μακροχρόνια δέσμευση της ευρωζώνης για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους κάτι που μπορεί υπό προϋποθέσεις να συμβάλει στην εξάλειψη της αβεβαιότητας για την ελληνική οικονομία.

Αυτό σημαίνει ότι οι αποφάσεις θα υλοποιούνται μόνο εφόσον η Ελλάδα τηρεί τις δεσμεύσεις της για υλοποίηση των μέτρων που έχουν αποφασιστεί, αλλά θα μεταδίδουν το μήνυμα ότι το χρέος είναι εξυπηρετήσιμο με την εγγύηση της ευρωζώνης και η κατάσταση ομαλοποιείται, με στόχο να σταθεροποιηθεί η ελληνική οικονομία σε έναν ενάρετο κύκλο.

Εάν οι διευθετήσεις αποδώσουν, το αποτέλεσμα θα είναι να υποχωρήσουν οι αποδόσεις (επιτόκια) των ελληνικών ομολόγων, κάποια στιγμή η χώρα θα αρχίσει πάλι να δανείζεται εκδίδοντας κρατικά ομόλογα και θα επανέλθει σε κατάσταση ομαλότητας.

Εφόσον το καλό σενάριο επιβεβαιωθεί, το ερώτημα είναι εάν οι θετικές συνέπειες από την σταθεροποίηση της διεθνούς εικόνας της χώρας θα εξουδετερώσουν τις υφεσιακές πιέσεις που θα υπάρξουν από τα περιοριστικά μέτρα (αύξηση εισφορών και φόρων) που έχουν ήδη αποφασιστεί.

Οι παρεμβάσεις, πάντως για το χρέος έχουν στόχο να βελτιώσουν “λογιστικά” την εικόνα της μελλοντικής εξέλιξης του χρέους, χωρίς να γίνεται “κούρεμα” και χωρίς να χρειάζεται έγκριση από τα εθνικά κοινοβούλια χωρών της ευρωζώνης όπως κυρίως της Γερμανίας.

Μένει να φανεί κατά πόσον το ΔΝΤ θα αποδεχθεί τις ρυθμίσεις αυτές, αποδεχόμενο ότι καθιστούν το ελληνικό χρέος βιώσιμο δεδομένου ότι μέχρι σήμερα ζητούσε δραστικές παρεμβάσεις, με μεγάλη επιμήκυνση των δανείων (70 χρόνια και πλέον) έστω και χωρίς κούρεμα.

Σύμφωνα με το γενικό περίγραμμα που ανακοινώθηκε, οι άμεσες, βραχυπρόθεσμες, διευθετήσεις πιθανόν να αφορούν τα επιτόκια αποπληρωμής των δανείων και το ενδεχόμενο να εξαγοράσει ο ESM τα δάνεια που είχε λάβει η Ελλάδα το 2010 από το ΔΝΤ και τα διακυβερνητικά (ΓΛΦ) ώστε να χρεώνει χαμηλότερο επιτόκιο.

Ο ESM δανείζει την Ελλάδα με επιτόκιο γύρω στο 1%%, ενώ τα διακυβερνητικά δάνεια του 2010 έχουν λίγο υψηλότερο κόστος και το ΔΝΤ χρεώνει περίπου 3,5%.

Στα επιτόκια των δανείων του EFSF πιθανόν να τεθεί ένα ανώτατο όριο έτσι ώστε να μην υπάρχει ο κίνδυνος να “ξεφύγουν” κάποια στιγμή στο μέλλον. Υπό συζήτηση επίσης είναι η μετατροπή των επιτοκίων των δανείων σε σταθερά από κυμαινόμενα που είναι σήμερα, αν και στο θέμα αυτό έχει αντιρρήσει ο ESM. Μια τέτοια διευθέτηση δεν θα έχει άμεσο ταμειακό αποτέλεσμα, γιατί τα επιτόκια είναι ήδη χαμηλά, καθώς το κόστος δανεισμού παγκοσμίως βρίσκεται σε ιστορικά χαμηλό επίπεδο. Εάν όμως το κόστος του ελληνικού δανεισμού “κλειδωθεί” για πολλά χρόνια σε χαμηλό ύψος οι λογιστικοί υπολογισμοί για τη μελλοντική εξέλιξη του χρέους επηρεάζονται θετικά και έτσι βελτιώνεται και η εικόνα για τη βιωσιμότητά του (η λεγόμενη Ανάλυση Βιωσιμότητας του Χρέους – Debt Sustainability Analysis).

Η επόμενη διευθέτηση θα εξεταστεί το έτος 2018, ανάλογα με την πορεία της οικονομίας τη στιγμή εκείνη και την εξέλιξη του ελληνικού προγράμματος και θα αφορά διάφορες μεθόδους ήπιας αναδιάρθρωσης, όπως επιμήκυνση των προθεσμιών εξόφλησης (“ωριμάνσεων”) και της περιόδου χάριτος ή τη λεγόμενη ομογενοποίηση, δηλαδή το “μοίρασμα” των λήξεων των δανείων στο χρόνο έτσι ώστε να εξομαλύνονται οι πληρωμές.

Από εκεί και πέρα, η τρίτη εξέταση της κατάστασης θα γίνει σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, εάν και εφόσον χρειάζεται νέα παρέμβαση, ανάλογα πάντα με την εξέλιξη της οικονομίας και την τήρηση των δεσμεύσεων από τη χώρα μας.

Συζητείται, επίσης ο καθορισμός ενός ανώτατου ετήσιου ορίου δαπανών για το χρέος, σε σχέση με το εθνικό εισοδημα (ΑΕΠ). Μια τέτοια ρύθμιση θα σημαίνει ότι οι πληρωμές για το χρέος θα εξαρτώνται από το ρυθμό ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας, κάτι που η ελληνική κυβέρνηση επιθυμεί, διότι αποτελεί εμμέσως κάτι σαν μια “ρήτρα ανάπτυξης”.

Ένα όριο δαπανών στο 15% του ΑΕΠ θεωρείται ικανοποιητικό, εφόσον αποτελείται κατά 8% από πληρωμές δανείων από το εξωτερικό και κατά 7% από πληρωμές εντόκων γραμματίων, τα οποία αγοράζουν κατά κύριο λόγο οι ελληνικές τράπεζες και αποτελούν εσωτερικό δανεισμό.