Οι μεταμορφώσεις της Ιωάννας Σπητέρη στο Τελλόγλειο

Η πανδημία δημιουργεί ανάγκες και ανοίγει νέες προοπτικές και στην μουσειακή τέχνη. Η ξενάγηση αρχίζει στο Τελλόγλειο με τα ψηφιακά εγκαίνια μιας μοναδικής συλλογής έργων της γλύπτριας Ιωάννας Σπητέρη. Προ 40 ετών η καλλιτέχνης έκανε την πρώτη της έκθεση στην Ελλάδα. Την δεκαετία του ΄80 δώρισε στο Τελλόγλειο την συλλογή της, μαζί με το αρχείο του συζύγου της Τώνη Σπητέρη και το έργο της είναι πλέον ανοικτό στο κοινό, εξηγεί η Αλεξάνδρα Βουτηρά, γ.γ. του Δ.Σ του Τελλόγλειου ιδρύματος.

Είτε μια εποχή εκφράζεται μέσα από τους καλλιτέχνες είτε οι καλλιτέχνες διαμορφώνονται από την εποχή, το έργο τους σημαδεύει χρονικές περιόδους της ιστορίας. Οι εξπρεσιονιστές απέρριψαν την ιδεολογία του ρεαλισμού και βγήκαν από τις καθιερωμένες φόρμες. Θέλησαν να ανοίξουν φτερά σε μια νέα εποχή. Η έκφραση του τρόμου τους ακολούθησε μεταπολεμικά, όταν είδαν ότι οι απαντήσεις για όσα είχαν επιζητήσει ή προφητεύσει κατάφεραν να προκαλέσουν τον θυμό και την εκδικητικότητα ενός λαού που ανέδειξε την επικινδυνότητα του “μικρού ανδρός”.

Έτσι, η άπτερος νίκη της Σαμοθράκης στα χέρια της Σπητέρη πήρε την σκληρή όψη του σιδήρου, θυμίζοντας τα πτηνά που πετούσαν πάνω από το όρος Κύφφχαοϋζερ της Θουρριγγίας, τα οποία σύμφωνα με τον μύθο περίμεναν να ξυπνήσει από τον αιώνιο ύπνο ο Φρειδερίκος Μπαρμπαρόσα. Η απεικόνιση του φόβου βρέθηκε στο κέντρο της απεικόνισης των εξπρεσιονιστών, με έντονη την δυσαρέσκεια, έτσι ώστε να εξαφανιστεί το στοιχείο της αρμονίας στην τέχνη. Η Ιωάννα Σπητέρη ξεκίνησε την πορεία της από το πείραμα του κυβισμού στην Γαλλία, όπου οι καλλιτέχνες είδαν την ανάγκη για μια νέα έμφαση στην καθαρή και ρυθμική κατανομή των μορφών, στην αρχιτεκτονική της εικόνας, όπως την ονόμαζαν. Έζησε τις τραγικές ανατροπές του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου και προσπάθησε να τις ξορκίσει. Την δεκαετία του ΄60 η Σπητέρη έκανε την στροφή στο χρώμα και στην αισιοδοξία.

Ο εξπρεσιονισμός που έκανε τα πρώτα του βήματα την αυγή του 20^ου αιώνα, ήκμασε στην περίοδο του μεσοπολέμου. Ένα μάλλον γερμανικό προϊόν, δεν προφήτευσε απλώς τον πόλεμο ή την επανάσταση, τα εξύμνησε ως μια παγκόσμια πυρκαγιά, μια θεία δίκη. Τα προέβαλε προσβλέποντας στον θάνατο μιας εποχής χάους, από την οποία με φοβερούς πόνους θα γεννιόταν ένας νέος κόσμος. Ακολούθησε το τρίτο Ράιχ.