Δ. Γερμανός: Μη παιδαγωγική η αρχιτεκτονική των σχολικών κτιρίων (audio)

Εξυπηρετεί τον παιδαγωγικό στόχο του σχολείου η αρχιτεκτονική των σχολικών κτιρίων;

Η απάντηση που δίνει ο καθηγητής του Παιδαγωγικού Τμήματος του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, αρχιτέκτονας και κοινωνικός ψυχολόγος είναι ότι δεν τον εξυπηρετεί. Εξυπηρετούσε αντίθετα στόχους και ρόλους που υπήρχαν πριν 110 χρόνια. Όχι πάντως τους στόχους, που τίθενται σήμερα.

Το σχολείο δεν είναι ελκυστικό για τους μαθητές και σε αυτό μεγάλο ρόλο παίζει το κτίριο. «Τα κτίρια, με την σημερινή τους μορφή δεν έχουν σχέση – σημειώνει ο καθηγητής του ΑΠΘ – με την παιδική ηλικία. Τόσο ο σχεδιασμός τους όσο και οι εντυπώσεις ή οι συνειρμοί, που προκαλούν δεν αντιστοιχούν στην παιδική ηλικία. Δεν ξέρω ποιος θα δει ένα σχολικό κτίριο και θα καταλάβει ότι είναι για παιδιά. Είναι ενδεικτική η ομοιομορφία των σχολικών κτιρίων, ανεξάρτητα από την ηλικία των παιδιών. Επίσης, ο χώρος του σχολικού κτιρίου δεν έχει σχέση με τα μαθήματα που διδάσκονται. Γι’ αυτό και όλα διδάσκονται με τον ίδιο τρόπο, διότι δεν υπάρχει λόγος που να συσχετίζει τον χώρο με το περιεχόμενο της εκπαίδευσης».

Το ερευνητικό αντικείμενο του κ. Γερμανού αφορά στην σχέση χώρου και παιδιού σε περιβάλλον μάθησης. Ο ίδιος επισημαίνει ότι ο χώρος είναι αυτό που μας περιβάλλει, έχει διαρρύθμιση, αισθητική. Επομένως, ο σχολικός χώρος προσφέρει ή στέλνει μηνύματα αισθητικά και ταυτόχρονα δημιουργεί προϋποθέσεις για να αναπτύξουμε δραστηριότητες (με τη διαρρύθμιση και τον εξοπλισμό). «Για να μάθουμε – πρόσθεσε – δεν πρέπει να είμαστε ακίνητοι και αδρανείς, αλλά να αναπτύξουμε δραστηριότητες, να αναπτύξουμε εμπειρίες και βιώματα. Αυτό γίνεται και χάρη στις αισθήσεις μας και χάρη σε αυτό που κάνουμε με τις πράξεις μας. Το τελευταίο επηρεάζεται από την διαρρύθμιση του χώρου, από τον εξοπλισμό του χώρου, από τους τρόπους που μας προσφέρει να αλληλεπιδράσουμε».

Ο κ. Γερμανός μίλησε σήμερα στην εκπομπή «Ανήσυχη Παρέα» του Δικτύου Θεσσαλίας της ΕΡΤ και για τους εκπαιδευτικούς, για τους οποίους υποστήριξε ότι είναι σε δύσκολη θέση, καθώς είναι εγκλωβισμένοι σε χώρους που δεν τους επιτρέπουν να διδάξουν με τρόπους που θα ήθελαν, δημιουργικούς δηλαδή και με στοιχεία πρωτοτυπίας. Είναι αναγκασμένοι να βρίσκονται σε χώρους με τυποποιημένη επίπλωση, με άσχημα χρώματα και γενικότερα οπτικό ερέθισμα και συχνά δίνουν την εικόνα ιδρύματος, παρά ενός σχολείου, που εξυπηρετεί την ανάγκη ενός παιδιού να μάθει, ενός πλάσματος ζωντανού, δημιουργικού, γεμάτου πρωτοβουλία και ενέργεια.

Επιπλέον, η υπάρχουσα διαρρύθμιση του χώρου των τάξεων δεν ευνοεί τη συλλογικότητα, δεν ευνοεί δηλαδή το να δουλέψουν τα παιδιά και να μάθουν σε ομάδες.  Με την υπάρχουσα διαρρύθμιση πάντως ο εκπαιδευτικός δεν μπορεί να διδάξει παρά θεωρώντας τον μαθητή παθητικό, χωρίς να ενεργεί, χωρίς να αναπτύσσει πρωτοβουλίες και ο δάσκαλος να είναι ένα είδος ρήτορα που μόνο μιλάει.

Ο κ. Γερμανός και η ερευνητική του ομάδα προχώρησαν σε παρεμβάσεις σε 90 σχολικά κτίρια σε Ελλάδα και Κύπρο. Προχώρησαν δηλαδή σε αλλαγές στον χώρο, στην διαρρύθμιση, στην αισθητική, δηλαδή  σε αλλαγές που να ευνοούν τη σχέση με το ωραίο και την πληροφορία που μας δίνει ο χώρος. Ταυτόχρονα αναπτύχθηκαν προγράμματα επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών στους ίδιους χώρους, ώστε να μπορούν να τους χρησιμοποιούν με τρόπο που να αξιοποιήσουν στο μέγιστο τις δυνατότητες του χώρου. Οι εκπαιδευτικοί προσαρμόστηκαν στη λειτουργία του νέου χώρου για κάποιους μήνες και οι μαθητές βελτίωσαν την συναισθηματική και κοινωνική τους ανάπτυξη και βελτίωσαν τις επιδόσεις τους. «Στη νέα συνθήκη – δήλωσε ο κ. Γερμανός –  το παιδί μάθαινε μέσα από την πράξη του και από ένα θετικό ψυχολογικό κλίμα που υπήρχε στην τάξη του. Ήταν το παιδί πιο δεμένο με την τάξη και πιο ευχαριστημένο».

Ο κ. Γερμανός είναι αρχιτέκτονας και κοινωνικός ψυχολόγος. Υποστήριξε ότι είναι εύκολο να περάσουμε στο διαφορετικό σχολικό κτίριο. Το δείχνουν οι έρευνες και η διεθνής εμπειρία. Ανασχεδιάζοντας τον χώρο του κτιρίου, τον τροποποιούμε και τον φέρουμε σε άλλες μορφές. «Χρειάζεται – κατέληξε – απλώς πολιτική βούληση, για να έχουμε αντίδραση θετική του παιδιού για το σχολείο και τη μάθηση. Δεν είναι πιο ακριβοί αυτοί οι χώροι από αυτούς που φτιάχνονται σήμερα».

Ακούστε εδώ όλη τη συνέντευξη
https://soundcloud.com/user-325008693/1a-4